Jak zarządzać ryzykiem?

Korci mnie, żeby napisać coś o bieżącej sytuacji rynkowej, tym bardziej że jest ona chyba najbardziej emocjonująca co najmniej od początku roku, a już na pewno od czasu Wybicia-Z-Kanału. Mobilizuję się jednak, żeby napisać coś bardziej uniwersalnego, żeby blog nie przemienił się w kolejne miejsce gdzie niedouczony inwestor wylewa swoje wizje przyszłości, które okazują się mieć niewiele wspólnego z rzeczywistością. Bieżącą analizą lepiej zajmować się samemu i samemu ponosić odpowiedzialność za swoje decyzje. A tymczasem zapraszam do poczytania na temat zarządzania ryzykiem...

Jak większość problemów poruszanych w tym miejscu, zarządzanie ryzykiem to temat na książkę, a nie wpis blogowy. Jak zawsze, to co tutaj napiszę, to absolutne podstawy podstaw. I bardzo dobrze, bo chodzi tylko o to, żeby wskazać podstawowe obszary wiedzy, jakie musi posiąść inwestor giełdowy aby skutecznie kupować i sprzedawać. Nie pomyślcie przypadkiem, że po przeczytaniu tych kilku zdań nauczycie się zarządzać ryzykiem!

Dla porządku przypomnę, że o ryzyko pisałem już tutaj, tutaj (w kontekście stop loss) i tutaj (w kontekście psychologii rynku).

W największym skrócie w zarządzaniu ryzykiem chodzi o to, żeby nasze inwestowanie jak najmniej przypominało rzucanie taką kostką jak widzimy wyżej. 

1) Stop loss

W większości przypadków indywidualnych inwestorów zarządzanie ryzykiem sprowadza się do mniej lub bardziej sprawnego stawiania stopów. O tym, co to jest stop loss i że to ważne i w ogóle, pisałem już kiedyś. Wówczas bez odpowiedzi pozostało kluczowe pytanie: jak dobrze stawiać stopy?

Wypada więc do niego powrócić. Po pierwsze trzeba byś świadomym tego, że jest wiele rodzajów stopów. Na razie zajmiemy się tym najbardziej podstawowym, znanym jako maximum loss. 

1.1) Ile możesz stracić?

To chyba najprostszy do zrozumienia sposób stawiania stopa. Zanim jeszcze zdecydujesz się otworzyć pozycję zadaj sobie pytanie jaką maksymalną stratę na tej transakcji mógłbyś przełknąć? (O zyskach na razie nie myśl :) ). Możesz odpowiedzieć sobie na przykład tak: "10%" albo "200zł". Kupując 100 akcji za 10 zł ustawiasz stop loss'a na poziomie 9zł (w pierwszym przypadku) albo 8 zł (w drugim)*. Proste, prawda? Nie do końca....

Może się bowiem szybko okazać, że ten sposób stawiania stopów po prostu nie działa poprawnie - to znaczy, że są one ustawione zbyt daleko albo zbyt blisko**. Przyjmowanie tych samych zasad dla każdego papieru jest mało profesjonalne. Są przecież akcje, które jednego dnia potrafią fluktuować w zakresie kilkunastoprocentowym, a są też takie, których ceny zmieniają się w tempie 10% miesięcznie...

1.2) Jaka jest zmienność na tym papierze?

... i dlatego właśnie powstała koncepcja oparcia stopów o zmienność.Szczerze mówiąc jestem do niej bardziej przywiązany, niż do prezentowanej wyżej koncepcji. Każdy papier "żyje swoim życiem" i należy uwzględniać jego specyfikę. 

Możecie wykorzystać popularną statystykę zwaną odchyleniem standardowym. Na nim bazują na przykład wstęgi Bollingera. Liczy się odchylenie standardowe, mnoży przez dwa i już! Według statystyki, kurs przez 97,5% czasu*** powinien znajdować się powyżej tego poziomu.

Przykład:

Odchylenie standardowe stopy zwrotu naszego papieru wyniosło 27.05.2011 3%. Jeżeli cena zamknięcia w tym dniu wyniosła 10 zł stopa ustawiamy w odległości (100%-2*3%)*10zł = 9,40zł.

UWAGA! Taki stop trzeba uaktualniać co najmniej raz dziennie, gdyż zmienność na rynkach finansowych też ulega znaczącym fluktuacjom. Pamiętaj jednak, aby nigdy nie obniżać poziomy zlecenia stop! Stop'a można tylko i wyłącznie podwyższać.

Jeśli chcecie poczytać o zmienności w trochę szerszym kontekście, na początek polecam ten artykuł.



2) Excel

Co ma piernik do wiatraka? Otóż Excel to idealne narzędzie do zarządzania ryzykiem dla początkujących (i nie tylko!). Proponuję, aby każdy z Was, jeśli jeszcze takiego nie ma, stworzył sobie swój własny excelowski plik do risk managment. Jeśli nie za bardzo wiecie jak, to przeczytajcie kilka poniższych rad.

- ustal maksymalną akceptowaną przez Ciebie stratę na jednej transakcji
- ustal zasady dywersyfikacji - ile procent kapitału inwestujesz w jedną transakcję? Raczej unikaj sytuacji w których inwestujesz całość lub większą część swoich pieniędzy w jedną inwestycję!
- monitoruj swoje wyniki i sporządzaj jak najwięcej statystyk ich dotyczących: Maximum drawdown (maksymalne obsunięcia kapitału, czyli  odległość między szczytem Twojej linii kapitału a lokalnym dołkiem) maximum consecutive losses czyli liczba nieudanych transakcji pod rząd. Średnia strata, średni zysk itd., itp.


_____________
* Istnieje jeszcze jedna odmiana tej metody - w niej odpowiadasz sobie na pytanie: ile jesteś w stanie przegrać w odniesieniu do całości kapitału? Wówczas dysponując kwotą np. 10 000 zł i wchodząc w transakcję o wartości 100 x 10 zł ustawiasz stopa na poziomie 5 zł jeżeli akceptujesz stratę 5% całego swojego kapitału.
** Na marginesie warto zauważyć, że choć sama metoda wygląda dość infantylnie, to jest szeroko stosowana również przez "instytucjonalnych". Większość funduszy inwestycyjnych akceptuje stratę rzędu 2%-3% na pojedynczej transakcji.
 *** potrzebujemy założenia o normalności rozkładu stóp zwrotu na rynku kapitałowym, co w warunkach polskiej GPW rzadko bywa spełnione...